Gürcüstan - kiçik, lakin unikal ölkə. Ölkəmiz biomüxtəlifliyi - dağ və meşələrin, flora və faunanın zənginliyi, mineral və termal suları və ya palçıq yataqları ilə seçilir. Gürcüstan mülayim iqliminə və müxtəlif iqlim növlərinə görə fərqlənir, Qara dəniz subtropik, quru kontinental, alp. Ümumiyyətlə, gürcü torpağı çox münbitdir. Ölkəmiz mövsüm meyvə və tərəvəzləri, faydalı və ləzzətli süd məhsulları və heyranedici ədviyyat çeşidi ilə zəngindir. Bu heyrətamiz inqrediyentlərin birləşməsi ləzzətlərin heyrətamiz simfoniyasını yaradır. Fərqli inqridiyentləri və ləzzətləri birləşdirərək hər şey necə başladı? Çox vaxt insanlar bizim asanlıqla əldə etdiyimiz hər şeyi düşünmədən və minnətdarlıq hissi olmadan qəbul edirlər. Müasir dünyada isə istədiyinizi çox asan və hətta daha tez əldə etmək mümkündür. Məsələn, siz sadəcə olaraq supermarketə daxil ola müxtəlif ərzaq məhsullarını ala və ya restorana baş çəkib dadlı yeməklər yeyə bilərsiniz. Əgər getməkdə çətinlik çəkirsinizsə, bu da problem deyil, bir düymə ilə sifariş verə bilərsiniz və evinizə dadlı yeməklər gətiriləcək. Əvvəllər insanlar çiy qida qəbul edirdilər. Onlar yığıcılıq və ovçuluqla məşğul olurdular. Müəyyən mərhələ də, bəlkə də təsadüfən, insanlar odda bişirilən yeməyin daha dadlı və təhlükəsiz olduğunu kəşf etdi. Zaman keçdikcə onlar, öz əlləri ilə müxtəlif məhsullar yetişdirməyə başladılar, köçəri həyatdan imtina etdilər və əkinçiliklə məşğul olmağa başladılar, eyni zamanda yemək bişirməyi də mənimsədilər. Yavaş-yavaş insanlar yeməklərə müxtəlif dadlar qata biləcəklərini, anladılar, müxtəlif yeməklər kəşf etdilər və nəhayət, hətta onları estetik şəkildə təqdim etməyi öyrəndilər. Təsəvvür edin, bütün bunların arxasında nə qədər təcrübə və innovasiya dayanır! Məhsulun kəşfi, dequstasiya, əhliləşdirmə, becərmə, qovurma, bişirmə, fermentasiya, ədviyyatlı və şirin dadların qarışdırılması, yeməklərin bəzədilməsi... Kulinariya - həm sənətdir, həm də elmdir. İndi gürcü rəqsi və mahnısı kimi ölkəmizin kimliyinin ayrılmaz hissəsinə çevrilən bir çox şey gözəgörünməz əməyinin nəticəsidir. Bu, həm də zəngin tarixi irsimizin əksidir. Gürcüstan coğrafi baxımdan tarixi yolların kəsişməsində yerləşir. Buradan müxtəlif dövrlərdə mühüm ticarət yolları, o cümlədən Avropa ilə Asiyanı birləşdirən “İpək Yolu” keçmişdir. Bəlkə də, gürcü ədviyyatlarının zənginliyini, bişirmə texnikası və inqrediyentlərinin müxtəlifliyini Asiya, Orta Asiya və Avropa təsirləri ilə izah etmək olar. Gürcü süfrəsinin təkcə yemək və içkidən ibarət olmadığı dilimizdə də aydın görünür. “Dostluq” sözünü eyni qabdan yemək yeməklə əlaqələndirən xalq qidalanmaya münasibəti ilə bağlı hər şeyi ifadə etmişdir. Bəslənmə bir növ ritualdır, ömrü uzatmaq və paylaşmaq üçün müqəddəs bir prosesdir. Əgər müqəddəslikdən danışırıqsa, gürcü süfrəsinin əsasını təşkil edən çörəyi mütləq qeyd etməliyik. Bir tikə çörəyi bölüb başqaları ilə bölüşmək dərin əlaqəni simvolizə edir. Ölkənin hər guşəsinin özünəməxsus çörəyi var idi, qədimlər demişkən, bir kənddə çörək bişirilirdisə, qoxusu başqa kəndə yayılardı. Ziyafətlər belə keçirdi. Çörəkdən gürcü mətbəxinin əsas gözəlliyi olan xaçapuriyə keçid edək. Bu, bir növ bayram və şənliyin simvoludur. Demək olar ki, hər yerdə ən ləzzətli xaçapurilər hazırlanır: imerul, acar, meqrul, osetin, tuşuri Kotori və s. Xaçapuri hətta qeyri-maddi mədəni irs statusuna malikdir. Sadəcə iki inqrediyentdən ibarət sadə görünən bu yeməyin necə dadlı ola biləcəyi haqda yəqin ki düşünmüsünüz? Daha bir gizli inqridiyent də var - müəllifin ruhu və qəlbi! Onsuz xaçapuri hazırlamaq mümkün deyil! Xəmir yoğurarkən hansı mahnını oxumağınızdan çox şey asılıdır. Puri sözünə Hindistanda da rast gəlinsə də, yenə də xaçapuri daha çox Avropa görünüşünə malikdir. Onu hətta gürcü pizzası da adlandırırlar. Bu sırada Asiya aksenti ilə Xinkalinin də adını çəkmək olar. Onun uzaq qohumlarına Tibetdə, Çində, Nepalda və ya Monqolustanda rast gəlinir, lakin heç biri xinkali qədər məşhur deyil. Bu, sadəcə bir yemək deyil, xüsusi və unikal bir daddır – xinkalinin dadına mütləq baxmalısınız. Xinkali yemək bir təcrübədir. Burada qanunlar var ki, biz onları məmnuniyyətlə ölkəmizin bütün qonaqlarına öyrədirik. Əgər ona əlinizlə toxunsanız, zərifliyini aydın edəcəksiniz. Budur xinkalı: arada heç nə olmamalıdır, yalnız siz və xinkali. Son zamanlar vegetarian mətbəxinə tələbatın artması ilə bütün dünyadakı veqanlar gündəlik rasionlarını zənginləşdirəcək dadlı yeməklər axtarışındadırlar. Əlbəttə ki, pxali çeşidlərimiz (qoz və ədviyyatlı müxtəlif tərəvəz pastaları) də diqqət mərkəzindədir. İspanaq, çuğundur, kələm, badımcan, yerkökü, lobya, qıvrım şeytanqanqalı, kəvər - bütün bunlar çərəz və ədviyyatlarla birlikdə əsl ləzzət partlayışı yaradır! Dadlı və faydalı. Bu, həqiqətən də müasir dünyanın çağırışlarına cavab verir. Gürcü yeməklərini sadalamaq asan iş deyil, bütün bölgələri gəzmək lazımdır: svansayağı kubdari, raçinsayağı lobiani, meqrelsayağı xarço və elarci, quriansayağı piroq. Təəccüblü deyil ki, gürcü yeməkləri hər kəsin qəlbinə yol tapır. Gürcüstan qurmanlar üçün əsl cənnətdir. Ölkəmizin qonaqlarından Gürcüstanda ən çox nəyi bəyəndikləri soruşulduqda ilk olaraq yeməklərimizin və şərablarımızın adı çəkilir. Gürcü mətbəxi dünya mətbəxinin gizli xəzinəsi hesab edilir, son illərdə bu mətbəx getdikcə beynəlxalq arenaya daxil olur və layiq olduğu dəyəri qazanır. Bunu sübut olaraq deyə bilərik ki, xaçapuri bir çox nəşrlərə görə 100 ən yaxşı yeməklər sırasına daxil olub və Gürcüstan isə həmişə lider mövqe tutur. Gürcü mətbəxinin sirri yəqin ondadır ki, biz aqrar ölkə olduğumuz üçün yemək bişirmək mətbəxdə deyil, torpaqda başlayır. Elə isə alın təri, zəhmət, sevgiylə ərsəyə gələn yeməklərə necə heyran olmamaq, onlarla qürur duymamaq olar?! Biz mədəni irsimizin dəyərini anlayırıq. Məhz buna görə də kulinariya ənənələri nəsildən-nəslə ötürülür, bəzi reseptlər isə əsrlər boyu dəyişməz olaraq bizə gəlib çatmışdır. Bununla belə, gürcü mətbəxi hələ də müasir və aktualdır. Bir sıra aparıcı yerli restoranlar ənənəvi gürcü yeməklərinin müasir variantlarını təklif edirlər. Bu o deməkdir ki, gürcü mətbəxi daim inkişafda olan canlı orqanizmdir, ənənələr isə gələcəyə doğru addımlamağımıza kömək edən qüvvədir və bu heyrətamiz macərada Borjomi həmişə gürcü süfrələrinin layiqli nümayəndəsi olacaq.

Gürcü mətbəxinin müxtəlifliyi minlərlə il ərzində toplanmış bilik və təcrübəni özündə əks etdirir. Gürcü süfrəsi yalnız fiziki tələbatları ödəməklə yanaşı, həm də emosional həzz bəxş edir, gündəlik stressi aradan qaldırmağa kömək edir, sizi evinizdəki kimi hiss etdirir və rahatlıq, dinclik və təhlükəsizliklə əhatə edir. Bir növ psixoterapevtik funksiya yerinə yetirir. Süfrə qurmaq və masanın hazırlanması -  bu ayrıca bir incəsənətdir. Hər yeməyin öz təyinatı var, hər yemək bu gözəl təqdimatda öz rolunu oynayır. Bəzi yeməklər yas mərasimlərində, digərləri isə bayram ziyafətlərində (məsələn, “lhini” – ziyafət, şadlıq və musiqi vasitəsilə coşqun sevinclə bayram qeyd etmək) təqdim edilir, hər yeməyin təyin olunmuş vaxtı və yeri var. Bütün təqdimatın əsasını təşkil edən iki faktor var. Çörək və şərab! Onlar gürcü süfrəsinin əsas komponentləridir, qalan hər şey onlara uyğunlaşmalıdır. Bununla belə, əminliklə deyə bilərik ki, son yüz ildə bu müqəddəs duetə canlandırıcı Borjomi suyu da qoşulub. Heç bir gürcü masasını Borjomisiz təsəvvür etmək olmaz. Yeməklər bayramdan asılı olaraq dəyişir: yeni ildə xolodets, Pasxada yumurta, paska və çakafuli təqdim olunur. Toyun öz menyusu, “kelexi”nin (anım günü süfrəsi) öz menyusu var. Bu menyular nadir hallarda üst-üstə düşür, gürcü mətbəxi səhnəsində bir-birini əvəz edir, lakin sanki kökləri 8000 metr dərinliyə qədər uzanan Borjomi həmişə qürurla və inamla öz yerini tutur. Gözəl bir qiymətli zinət əşyası arasında qiymətli bir daş kimi görünür. Borjomi gürcü süfrələrinin ayrılmaz hissəsinə çevrildi. O, çoxəsrlik ənənəyə üzvi şəkildə uyğun gəlir, sanki hər zaman mövcud olub. Əslində, süfrəyə verilən hər bir təam Borjomi ilə eyni torpaqdan və sudan gəlir, ləzzət və atmosfer birliyi yaradır. Qədim filosoflar Kainatın sirlərini aşkar etməyə çalışırdılar. Uzunmüddətli araşdırmalardan sonra belə nəticəyə gəldilər ki, gördüyümüz hər şey dörd əsas elementdən ibarətdir: torpaq, od, su və hava. Həyat bu dörd elementin qarşılıqlı təsirindən yaranır və onların fikrincə, bütün kainat onlardan toxunur. Beləki, Aristotel öz sələflərinin ideyalarına öz fikrini də əlavə etdi və təklif etdi ki, bu dörd elementi birləşdirən və onlara məna verən başqa bir şey olmalıdır. Filosof başqa bir elementi - fəzayla uyğunlaşan efiri təqdim etdi. Qədim Yunanıstandan tamamilə müstəqil olan beşinci element anlayışı Şərq fəlsəfəsində də meydana çıxır və oradakı beşinci elementin rolu da məkana uyğun gəlir. Borjomi bütün əzəməti ilə bütün dörd elementi özündə birləşdirir. Vulkan mənşəli, 8000 metr dərinlikdən püskürən, müxtəlif dağ süxurları ilə üzə çıxan və minerallarla, oksigenlə zənginləşmiş su elementlərin bütün palitrasını təqdim edir. Lakin şüşlərə doldurulan və gürcü süfrəsində öz layiqli yerini tutan kimi gürcü süfrəsinin beşinci elementinə, kvintessensiyasına çevrilir! O, bəzən efir kimi diqqətdən kənarda qala bilər, lakin gürcü süfrəsinin ləzzətini artırır, həyati əhəmiyyətə malikdir və çörəyi əvvəlkindən daha dadlı edir.+D10

Soyuq havaların ardından dərimiz xarici qulluğa olduğu kimi, daxili qulluğa xüsusi ehtiyac duyur, dərimizin sağlamlığı və gəncliyi üçün lazım olan vitamin və mineralları qidadan almaq vacibdir; Bu beş məhsul yay günəşinin qızmar şüalarından sonra dərimizin vəziyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir, həm də bizi qışın soyuq günlərinə yaxşı hazırlayır. Almalar güclü iltihabəleyhinə agentdir, köhnə ingilis deyimi ilə desək - gündə 1 alma yeyin və həkimə getməyə ehtiyacınız qalmasın – heç də şişirtmirik. Almalar liflə zəngindir, ona görə də sağlam həzm sisteminin əsasını təşkil edən qiymətli lifləri itirməmək üçün almanı şirə formasında içməkdənsə, yemək vacibdir. Alma qabığında ultrabənövşəyi şüaların insan dərisinə vurduğu zərəri neytrallaşdıran piqment var və onun tərkibindəki qidalar melaninin əmələ gəlməsində iştirak edir - melanin isə dərimizi günəş şüalarından qoruyur. Gündə 1 alma yemək, tərkibindəki immun stimullaşdırıcı C vitamini sayəsində qışdan əvvəl, virus mövsümündə çox vacib əhəmiyyətə malikdir. Zəncəfildən kulinariya və dərman məqsədləri üçün istifadə tarixi çox əsr əvvəllərə gedib çıxır. Zəncəfil güclü iltihabəleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir, buna görə də limon və bal ilə birlikdə soyuqdəymə üçün bir vasitədir. Eyni zamanda dərinin vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və bir sıra xəstəliklərin qarşısını almaq üçün lazım olan antioksidantlarla zəngindir. Zəncəfil qan dövranını və hüceyrələrin əvəzetmə prosesini sürətləndirir, qida maddələrini bütün bədənə paylayır və sağlam və baxımlı dəri üçün ilkin şərt olan toksinlərin xaric edilməsinə kömək edir. Keyl - “superfood” və ən sağlam tərəvəz hesab olunur. K vitamini ilə zəngin olan bu kələm növü bir çox faydalı proseslərdə iştirak edir, iltihabəleyhinə xüsusiyyətlərə malikdir və həmçinin dərinin qocalma prosesini ləngidən ultrabənövşəyi şüaların təsirindən dərimizi təbii şəkildə qoruyan karotenoidləri ehtiva edir. Qoz omeqa-3 ilə zəngin qidalandırıcı məhsuldur, gündə 1 ovuc qoz yemək dərimizi hamar saxlamağa kömək edir, orqanizmdə qida maddələrinin bərabər paylanması üçün ilkin şərt olan qan dövranını yaxşılaşdırır, dərini ultrabənövşəyi şüalardan qoruyur və zədələnmiş dərini sağaldır.  Bildiyiniz kimi portağal və limon C vitamini mənbəyidir ki, bu da immunitet sistemini gücləndirməklə yanaşı, kollagenin əmələ gəlməsində iştirak edir, dərimizin elastikliyi isə kollagendən asılıdır. 1 stəkan sitrus meyvəsi şirəsi gündəlik C vitamini dozasını ehtiva edir.

Hər mövsümün öz rəngi var, payızın rəngi isə şübhəsiz narıncıdır. Səbəblərdən biri, ehtimal ki, narıncı rəngli qidaların üstünlük təşkil etməsidir ki, bu da payızı daha da rəngli edir. Narıncı tərəvəzlər, ilk növbədə, bədənimizdə A vitamininə çevrilən və sağlam dərini, yaxşı görmə qabiliyyətini, reproduktiv sağlamlığı və immunitet sistemini qorumağa kömək edən artıq beta-karotin deməkdir. Balqabaq tərkibində vitaminlər, minerallar və antioksidantların çox olmasına baxmayaraq kifayət qədər aşağı kalorili məhsuldur. Mövsümi infeksiyalarla mübarizə aparmaq üçün balqabaq və onun yüksək beta-karotin konsentrasiyası kömək edir. Həmçinin ürək sağlamlığı üçün xüsusi nutrientlər ehtiva edir. Balqabaq müxtəlif şirin və duzlu yeməklər hazırlamaq üçün istifadə edilə bilər. Batat - cəmi 100 kaloriyə malik orta ölçülü tərəvəzdir və gündəlik beta-karotin ehtiyacını ödəyir. C vitamini, maqnezium və s. kimi vacib vitamin və minerallarla təmin edir. Yerkökünün super gücü - sağlam görmə təmin edir. Gözləri günəşdən qoruyur və katarakt kimi xəstəliklərin riskini azaldır. Yerkökü həmçinin sümükləri gücləndirməyə kömək edən kalsium və K vitamini ilə zəngindir. Tərkibində yüksək miqdarda antioksidant olduğu üçün xərçəng riskini azaldır. Sitrus meyvələri – bir stəkan təzə sıxılmış portağal suyu gündəlik C vitamini tələbatınızı ödəyir və xüsusilə də hamilələr üçün vacib olan fol turşusu ehtiva edir. Demək olar ki, bütün mağazalarda xaricdən gətirilən sitrus meyvələrinin satılmasına baxmayaraq, ölkəmizdə portağal mövsümi olaraq payızın sonunda yetişməyə başlayır. Payızda şaftalılar daha da şirəli və dadlı olur və onlar heyrətamiz aromaya malik olmaqla yanaşı həm də A, E və K vitaminləri ilə zəngindirlər. İmmun sistemini və görmə qabiliyyətini yaxşılaşdırır; Korolyok faydalı xüsusiyyətlərə malik olduğuna görə onu ilahi meyvə adlandırırlar – yüksək miqdarda görmə üçün vacib olan A vitamini, həzm sisteminin yaxşı işləməsini təmin edən liflə zəngindir, yüksək tərkibli kalium və elektrolitlərlə təmin edir və enerji verir. Daha yaxşı mənimsənilməsi üçün soyuq sıxılmış yağlar, müxtəlif çərəz və avokado yağı kimi sağlam yağlar qəbul etməlisiniz.Mövsümi qidalar haqqında məlumat almaq üçün Qastro Qida arxivinə baxın.

Fransada bayram süfrəsini həmişə fua-qra və hamanski bəzəyir, yeməklər və desertlər şabalıd ətri ilə zəngin olur, əsas desert isə şokoladlı qanaş və göbələk formasında merenqa ilə bəzədilmiş Milad ruletidir. Milad ruleti ənənəvi olaraq ağ biskvit tortu və şokolad kreminin birləşməsidir, baxmayaraq ki, əlbəttə ki, müasir mətbəxdə bunun çoxlu versiyaları var. Bu şirniyyat Şimali Avropa ölkələrinin orta əsr ənənələri ilə əlaqəlidir. Miladdan əvvəl ailənin atası uşaqları ilə birlikdə Milad bayramı üçün yandırılan ən böyük kötüyü axtarmaq üçün meşəyə gedir. Kötük ən azı üç gün yanmalı idi ki, bu da gələn ildə ailənin rifahının xəbərçisi hesab edilirdi. Fransada kötüyə şərab tökürdülər, bu da kamindən heyrətamiz bir ətir yayılmasına səbəb olurdu, zəngin məhsul yığımı üçün kül torpağa basdırılırdı və növbəti Miladda kötüyü yandırmaq üçün bir qədər saxlanılırdı. Böyük kaminlər artıq keçmişdə qaldığından, meşədə tapılan böyük bir kötüyü Milad masasının mərkəzində kiçik bir şirniyyat əvəz etdi. Almaniyada Milad süfrəsinin əsas təamı qırmızı kələm, spetzle və s. kimi yerli qarnirlərlə bəzədilmiş qaz ətidir. Desert kimi isə ballı peçenyelər, “speculatsius” və stollen təqdim edilir. Milad bayramında hazırlanan stollenin tarixi 700 il əvvələ gedib çıxır. Bu, istisnasız olaraq bütün alman ailələrində bayram süfrələrində təqdim edilən, tərkibində çoxlu sukatlar, çərəz və ədviyyatlar olan maya ilə hazırlanmış şirin çörəkdir. Stollen Miladdan 2-3 həftə əvvəl bişirilir, sonra qablaşdırılır və ən yaxşı tekstura və dad əldə olunması üçün bayrama qədər saxlanılır. İsveçdə, digər Skandinaviya ölkələri kimi, Milad süfrəsi isveç masası yəni, bufet tipli masa üslubunda bəzədilir. Ənənəvi yeməklər sırasına duzlu siyənək, quru qızılbalıq, çörək, çuğundur salatı, kələm, pendir çeşidləri daxildir. Desert olaraq - zəfəran ilə, sarı bulkalarla və düyü pudinqi ilə bəzədilmiş şəkildə təqdim edilir. Kimə pudinqdəki badam düşsə, o, növbəti Miladdan əvvəl evlənəcək. Polşada Milad süfrəsində ət yeməklərinə rast gəlinmir, yalnız balıq və tərəvəz yeməkləri təqdim olunur: 12 həvarinin şərəfinə 12 ənənəvi yemək; Ənənəvi borş, sazan, siyənək, göbələk şorbası, bişmiş duzlu kələm, kələmli roqaliklər, xaşxaşlı peçenyelər, zəncəfilli peçenyelər və quru meyvələr. Yapon Milad bayramının ayrılmaz hissəsini fast food təşkil edir, dünyanın qalan hissəsi Milad bayramında ənənəvi ev yeməklərinə üstünlük versə də, Yaponiyada milad yeməklərinin əsasını KFC restoranlarından sifariş edilmiş qızardılmış toyuq budları təşkil edir. Bu ənənə 1974-cü ildən başlayır və uğurlu marketinq kampaniyasının nəticəsidir. Yaponlar bayramda növbələrdə gözləmək üçün, yeməkləri iki ay əvvəlcəndən sifariş verirlər. Milad bayramı üçün pizza sifarişi də məşhurdur. Son bir neçə ildə pizza istehsalçıları bu istiqamətdə möhkəmlənməyə çalışırlar, çünki toyuq yeməklərinə tələbat yüksəkdir, pizza isə dostlar və ya ailə ilə görüşlərdə sifariş edilir, həmçinin pizza da yaponların Milad yeməyinə çevrilib. Desert kimi üçün onlar Milad bəzəkləri ilə bəzədilmiş ağ qaymaqlı və çiyələkli tortlar yeyirlər.

Sentyabrda Gürcüstana səyahət etməyi planlaşdırırsınızsa, bu bələdçi sizə qastronomik ideyaları ilə kömək edəcək. Biz üç turizm istiqaməti seçmişik - Acariya sentyabr ayı günəşli və istidir, yay fəsli ilə müqayisədə bu vaxt turistlər daha az olur, istirahət planlaşdırmaq üçün ideal vaxtdır. Svanetidə payız erkən başlayır, ağaclar minlərlə rəngə boyanır, hava günəşli olduqda isə sizi unudulmaz təcrübə gözləyir. Sentyabr Kaxetiyə səfər etmək üçün ən yaxşı vaxtdır, çünki məhz bu vaxt Rtveli (üzüm yığımı) başlayır. Acariya Batumi balıq bazarına getmədən və yerli Qara dəniz balığının dadına baxmadan buranı tərk etmək, Acariyasayağı xaçapurini dadmadan dənizdə istirahət etmək ağlasığmazdır. Xüsusi Acariya deserti paxlavadır, sahildə yerli qəhvə ilə dadmağa dəyər. Acariyanın yüksək dağlıq ərazilərini ziyarət etdiyiniz zaman mütləq boranonu sınayın, bu Acariya mətbəxinin xüsusi yeməyidir - ərinmiş yağda əridilmiş yerli pendir. Kalorisi olduqca yüksək olsa da, çox dadlıdır. Sinori nazik preslənmiş mayasız xəmirdən hazırlanır, dilimlənmiş lavaş ketsiyə qoyulur və naduqi və kərə yağı ilə bişirilir. Çox qidalı və dadlı yeməkdir. Açmanı dadmağı unutmayın – qatların arasına ərinmiş yağ çəkilmiş və pendir səpilmiş qaynadılmış xəmir laylarından hazırlanan xaçapuri növüdür. Sobada qızılı rəng alana qədər bişirilir. Svaneti Svan mətbəxi ət yeməkləri ilə zəngindir. Bura səyahət edərkən yerli ədviyyatların özünəməxsus dad verdiyi ət içlikli piroq kubdari-ni mütləq dadın. Taşmicabi - təzə pendir və kartofdan hazırlanmış, doyurucu və dadlı yemək. Cişvdari, Svan mətbəxinin başqa bir vegetarian yeməyi, meqrelsayağı çviştarinin "qardaşı". Özünüzlə müxtəlif ədviyyatlarla zəngin Svan duzu aparmağı unutmayın, evə qayıtdıqdan sonra onu bütün yeməklərdə istifadə edə bilərsiniz. Hava keçirməyən, sərin yerdə saxlayın, uzun müddət ətrini itirməyəcək. Kaxeti Rtveli zamanı Kaxetiyə gəlmək və gürcülərin ən qədim və mühüm adətlərindən birində iştirak etmək lazımdır. Rtveli üçün günəşli gün seçilir və bu gün əsl bayrama çevrilir. Rtvelidən sonra ənənəvi olaraq süfrə qurulur, burada sizə üzüm tənəklərində bişmiş şiş kabab, ənənəvi çörək, pendir və salat təqdim olunacaq. Tatara (pastil) bişirmək və çurçxela hazırlamaq da sentyabr ayında başlayır, qurutma həftələr çəkir, lakin heç kim təzə hazırlanmış çurçxela ləzzəti qarşısında biganə qala bilməz. Kaxetisayağı xinkaliyə, dağ xinkalisindən fərqli olaraq, zirə və sarımsaq əlavə edilir. Vegetarianlar ənənəvi olaraq yumşaldılmış ərinmiş yağın içinə qoyulan və bu şəkildə yeyilən kəsmikli xinkalini mütləq dadmalıdırlar, onlar həmçinin ərinmiş yağ olmadan da dadlı və doyurucudurlar.