დიდ ქართველ მხატვარს პეტრე ოცხელს არ აცალეს დიდი მემკვიდრეობის დატოვება, მაგრამ მან შექმნა ეპოქა არა მხოლოდ სცენოგრაფიაში, საერთოდ ქართულ კულტურაში.

21-ე საუკუნეში მხატვრის შესახებ ქართულ და უცხო ენებზე გამოიცა არაერთი  ილუსტრირებული წიგნი. ვისაც ეს წიგნები ჩაუვარდა ხელთ, ან ვინც ოდესმე მის გამოფენებზე მოხვედრილა, თუნდაც ახლახან - ევროპალიაზე, ბრიუსელის ნატიფი ხელოვნების ცენტრში (BOZAR) მოწყობილ გამოფენას („ავანგარდი საქართველოში - 1900-1936“) ეწვია, აუცილებლად აღმოაჩენდა მისთვის აქამდე უცნობ დიდ მხატვარს,  აღფრთოვანდებოდა და გაოგნდებოდა, როდესაც შეიტყობდა, რომ ეს შედევრები სრულიად ახალგაზრდა ხელოვანს ეკუთვნოდა...

ის იყო ვუნდერკინდი ხელოვნებაში და ჩვენთვის, ვისაც დღემდე გვნუსხავს ვუნდერკინდი სცენოგრაფი თავისი ხელოვნებით, მეტად ძვირფასი იქნება იმ გამოფენების ვიზიტორი, რომელიც უფრო მეტად დაინტერესდება მხატვრის შემოქმედებით, მისი მშობლიური ქვეყნით და  საქართველოს ეწვევა. 

რას შეიტყობს და რას ნახავს  იგი საქართველოში?

იმას, რომ  ოცხელი ქართველებს თითქმის ასი წლის შემდეგაც გვნუსხავს   „ურიელ აკოსტას“ ლაკონიური დეკორაციით, ნატიფი კოსტიუმებით, ერთად რომ ქმნიან მარად უკვდავ ცოცხალ ტილოს.

თუ სტუმარი მხატვრის მშობლიურ ქუთაისს ეწვევა, იქ სიამაყით მოუყვებიან, რომ სწორედ ამ ევროპულ ქალაქში, კომერსანტის კათოლიკურ ოჯახში დაიბადა დიდი, ევროპული რანგის მხატვარი. 

20 წლის პეტრე უკვე თბილისშია -  თბილისის სამხატვრო აკადემიის სტუდენტი ხდება. 20 წლისა მუშათა თეატრში აფორმებს სპექტაკლს. მისი ესკიზებით კოტე მარჯანიშვილი აღფრთოვანდება და თეატრში მიიწვევს. 2 წელიც არ გაივლის და უკვე შედევრი დაიბადება - მარად უკვდავი „ურიელ აკოსტა“. 

აქ, ამ ქვეყანაში, მუზეუმებსა თუ მუზეუმებს გარეთ, აუცილებლად უამბობენ, როგორ გამოასალმეს იგი სიცოცხლეს წითელმა ჯალათებმა. პეტრე ოცხელის ნამუშევრებს იხილავენ  როგორც მარჯანიშვილის თეატრის მუზეუმში, ისე ხელოვნების სასახლესა და სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმში. მათი დათვალიერების შემდეგ, სცენოგრაფიის სპეციალისტთა მსგავსად, უცხოელი დამთვალიერებლებიც  დარწმუნდებიან, რომ ოცხელი არ ძველდება, დრო გადის და მისი შემოქმედება უფრო და უფრო თანამედროვე ხდება. 

ამაში კიდევ უფრო მეტად დარწმუნდებიან, როდესაც თბილისის ქუჩებში შეხვდებიან ახალგაზრდებს ჰუდებით, მაისურებით, რომლებზეც დაპრინტულია ოცხელის ესკიზები.... 

ალბათ ბევრს გაუჩნდება კითხვა, როგორ ახერხებდა და როგორ ქმნიდა ოცხელი ამგვარ ხელოვნებას საბჭოეთში, სადაც კონსტრუქტივიზმი ფორმალიზმად გამოაცხადეს და ჩაკლეს. პეტრე ოცხელი თეატრმა იხსნა - იგი თეატრის მხატვარი იყო და მხოლოდ გამფორმებლად „აღიქმებოდა“, ფონის შემქმნელად. მაგრამ ის ფონს კი არა, იმ მეტაფიზიკურ გარემოს ქმნიდა, რომელიც მსახიობებს უკარნახებდა ქმედების, ჟესტიკულაციის და მეტყველების სტილს. 

ოცხელს მთელი არსებით უყვარდა თეატრი და გრძნობდა თეატრს. უყვარდა არტისტები, რომლებიც იქცნენ მის ნატურებად. მათი შინაგანი ტემპერამენტი და პლასტიკა გადმოჰქონდა ესკიზებში, შემდეგ კი სცენაზე… მხატვრის საყვარელი ნატურა ვერიკო ანჯაფარიძე იყო. 

თუ ოცხელის შემოქმედებით დაინტერესებული ადამიანი თბილისს ეწვევა, მთაწმინდის პანთეონში ნახავს ქანდაკებას, სადაც დიდი ქართველი მსახიობი წარმოდგენილია სწორედ ივდითის როლში - პეტრე ოცხელისეულ კოსტიუმსა და სავარძელში. ასეთივე ქანდაკება ამშვენებს მარჯანიშვილის თეატრის ეზოსაც. 

მხატვარი 1937 წელს 30 წლის ასაკში დახვრიტეს, მაგრამ ვერაფერი დააკლეს მის სიცოცხლისუნარიან, მარად უკვდავ შემოქმედებას, რომელმაც მრავალი ათეული წლის შემდეგ საზღვრები გაარღვია და ახალი სიცოცხლე შესძინა მხატვარს - პეტრე ოცხელი იქცა თავისი მშობლიური ქვეყნის ერთ-ერთ სახედ და ხატებად იმ საერთო ევროპულ კულტურულ სივრცეში, რომლის ნაწილიც ყოველთვის იყო, თავისი შემოქმედების რანგით, არსით და რაობით.